Sự thật ít ai biết về Đồi A1 – Nơi quyết định số phận Điện Biên Phủ

Đồi A1 – cứ điểm then chốt trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nơi mang trong mình những ký ức khốc liệt, những câu chuyện bi tráng về sự hy sinh và ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Nếu bạn là người yêu lịch sử, mê khám phá những dấu tích chiến trường, thì Đồi A1 chính là điểm đến không nên bỏ lỡ khi ghé Điện Biên hôm nay. Bài viết này sẽ đưa bạn ngược dòng thời gian, tìm về ngọn đồi từng được mệnh danh là “lá chắn thép” của cả pháo đài Điện Biên Phủ.

1. Giới thiệu về Đồi A1 – Vị trí và ý nghĩa chiến lược

Tọa lạc tại trung tâm thành phố Điện Biên Phủ, cách khu vực Sở chỉ huy Pháp chưa đầy 500m, Đồi A1 giữ một vị trí chiến lược bậc nhất trong tập đoàn cứ điểm. Tên gọi “A1” do quân Pháp đặt, còn trong dân gian, đồi còn được biết đến với tên gọi “Élisabeth”. Trên bản đồ quân sự, đây là cứ điểm có tầm kiểm soát cao nhất toàn Đông Điện Biên, nơi nếu thất thủ, toàn bộ tuyến phòng ngự phía đông của Pháp sẽ sụp đổ.

2. Lịch sử hình thành, xây dựng và những “bí mật” phòng thủ trên Đồi A1

Cứ điểm A1 được xây dựng công phu với hệ thống hầm hào, boong ke kiên cố. Trong nhiều tài liệu mật từng tiết lộ, quân Pháp đã bỏ công nghiên cứu địa hình, đổ hàng ngàn tấn vật liệu xây dựng để biến ngọn đồi này thành pháo đài “bất khả xâm phạm”.

2.1. Ba tuyến phòng thủ “bất khả xâm phạm”

• Lớp ngoài cùng: Rào thép gai, mìn chống bộ binh cùng hỏa điểm dày đặc, hiểm hóc.
• Lớp giữa: Giao thông hào chữ chi, lô cốt vững chãi, bố trí trận địa đại liên, pháo cối trấn giữ các hướng trọng yếu.
• Lớp trong: Hầm chỉ huy trung tâm bằng bê tông cốt thép kiên cố, kết nối chặt với các lỗ châu mai và trạm đài thông tin.

2.2. Hệ thống hầm ngầm và lỗ châu mai – “Lá chắn thép” của đồi A1

Các công trình hầm ngầm tại A1 được thiết kế mô phỏng theo phong cách phòng thủ hiện đại của phương Tây: sâu, kín, chống được bom phá. Mỗi hầm đều có lối thông khí, cổng phụ thoát hiểm và vị trí đặt súng máy chiến lược. Những lỗ châu mai bố trí xen kẽ, tầm nhìn phủ khắp sân đồi, giúp các xạ thủ dễ dàng triệt hạ mọi nỗ lực xâm nhập. Chỉ riêng các ổ đại liên và cối đã khiến quân ta tổn thất nặng nề trong những ngày đầu ra quân.

3. Những trận đánh ác liệt và quyết định vận mệnh Điện Biên Phủ

Gần 40 ngày đêm, Đồi A1 trở thành “nút thắt” lớn nhất. Bộ đội Việt Minh tấn công liên tục nhưng vấp phải hỏa lực dữ dội từ quân Pháp. Trong lịch sử quân sự Việt Nam, đây cũng là một trong những trận đánh khốc liệt và kỳ công nhất.

3.1. Các đợt tấn công và phòng ngự kịch tính kéo dài 39 ngày đêm

Từ ngày 30/3 đến 6/5/1954, các Trung đoàn 102, 174 liên tục công kích A1. Tuyến phòng thủ kiên cố, cộng thêm quân chi viện từ Mường Thanh khiến tiến độ bị cản. Bộ đội ta đã phải đổi chiến thuật rất nhiều lần, từng mét giao thông hào bị chiếm giật lại gay gắt. Có những đêm, chỉ vì tranh từng ụ súng, hàng chục chiến sĩ hy sinh tại chỗ. 

3.2. Bước ngoặt: Đường hầm bí mật và vụ nổ lịch sử 960kg thuốc nổ

Quyết định táo bạo nhất là việc đào hầm xuyên lòng đất từ sườn đông A1 đưa 960kg thuốc nổ đặt dưới boong ke trung tâm. Đêm 6/5/1954, khối bộc phá được chiến sĩ Nguyễn Văn Bạch kích nổ, mở ra lỗ thủng lớn trên đồi và tạo điều kiện cho bộ đội ào lên tổng tiến công. 

3.3. Sáng 7/5/1954 – Đỉnh cao chiến thắng và ý nghĩa lịch sử

Rạng sáng hôm sau, 7/5, cờ giải phóng tung bay trên đỉnh Đồi A1 khi cứ điểm này hoàn toàn thất thủ. Chỉ vài giờ sau, toàn bộ lực lượng địch trong lòng chảo Điện Biên bị bắt sống, trong đó có tướng De Castries – chỉ huy trưởng chiến dịch bên phía Pháp.

4. Những sự thật ít ai biết về Đồi A1

4.1. Ai là người đặt khối bộc phá lịch sử trên Đồi A1?

Chiến sĩ Nguyễn Văn Bạch thuộc Đại đội 2, Tiểu đoàn công binh 83 là người trực tiếp đặt và kích nổ khối bộc phá. Trong trường hợp hy sinh đã có 2 người khác đảm nhiệm thay thế, nhưng Nguyễn Văn Bạch đã thành công và rút về an toàn.

4.2. Tổn thất và giá trị lịch sử không thể đo đếm

• Phía Việt Minh: Hơn 2.500 chiến sĩ hy sinh tại khu vực A1.
• Phía Pháp: Gần 800 lính thiệt mạng hoặc bị bắt sống.
• Tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” được khắc ghi mãi mãi nơi đây. 

4.3. Đồi A1 qua ký ức nhân chứng, di vật còn lại và dấu tích chiến trường

Ngày nay, tại đồi A1 vẫn còn hầm ngầm, khối bộc phá mô phỏng, bia tưởng niệm cùng xác xe tăng Pháp bị phá hủy. Các nhân chứng như Anh hùng Lê Mã Lương đã từng xúc động chia sẻ câu chuyện mắt thấy, tai nghe khi chứng kiến những người đồng đội ngã xuống vì hòa bình hôm nay.

Xem tiếp-Đồi A1 ngày nay…